Thời gian đọc: 7 phút
Jon Fosse (1959) là nhà viết kịch, tiểu thuyết, thơ người Na Uy. Lừng danh với vai trò kịch tác gia với các vở kịch được diễn trên toàn thế giới, ông còn sáng tác nhiều tiểu thuyết được đánh giá rất cao. Phần trích dịch sau đây là từ tác phẩm Aliss at the Fire, được coi là một kiệt tác chiêm nghiệm về tình yêu, mất mát, hôn nhân, và định mệnh.
Những ai luôn sống lờ lững ở vùng đệm mênh mông giữa hai biên giới, với những quyết định sống chết cũng chỉ như mây tan theo gió, một dạng mộng du tinh thần, phê thuốc tinh thần, thì, well, Jon Fosse là dành cho kẻ đó.
Tôi thấy Signe nằm đó trên trường kỷ trong phòng và cô đang nhìn tất cả những thứ thông thường, bàn cũ, bếp lò, hộp gỗ, ván tường cũ, cửa sổ lớn hướng ra vịnh hẹp, cô nhìn hết mà chẳng thấy gì và mọi thứ vẫn như trước, không có gì thay đổi, nhưng, mọi thứ vẫn thật lạ, cô nghĩ, bởi kể từ khi anh biến mất và chẳng có tăm hơi gì không gì còn giống như trước nữa, cô ở đây mà như không ở đây, ngày tới, ngày qua, đêm tới, đêm qua, và cô cùng với chúng, rờ rệt trôi đi, không để lại dấu vết hay tạo ra khác biệt gì, và cô có biết hôm nay là ngày mấy không? cô nghĩ, à phải là thứ Năm, và tháng Ba, và năm 2002, phải, cô biết rõ, nhưng ngày mấy và sao nữa, không, cô không ngẫm xa tới vậy, và dù sao thì việc gì cô phải bận tâm về điều đó? có quan trọng gì đâu? cô nghĩ, dù có chuyện gì thì cô vẫn an toàn và vững vàng, như trước khi anh biến mất, nhưng rồi chuyện đó lại ùa về trong cô, anh đã biến mất thế nào, ngày thứ Ba đó, vào cuối tháng 11, năm 1979, và đột nhiên cô trở lại với sự trống rỗng, cô nghĩ, và cô nhìn ra cửa chính rồi nó mở và rồi cô thấy mình bước vào và đóng cửa lại phía sau rồi cô thấy mình bước qua phòng, dừng lại và đứng đó nhìn cửa sổ rồi cô thấy mình nhìn anh đang đứng trước cửa sổ và cô thấy, đứng đó trong căn phòng, là anh đang đứng và nhìn vào bóng đêm, với mái tóc đen dài của anh, trong chiếc áo len chui đầu màu đen, chiếc áo cô đã tự đan và anh hầu như luôn mặc khi trời lạnh, anh đứng đó, cô nghĩ, và anh gần như hòa làm một với bóng đêm ngoài kia, cô nghĩ, phải, anh thật hòa làm một với bóng đêm tới mức khi cô mở cửa và nhìn vào cô ban đầu không nhận ra là anh đang đứng đó, ngay cả khi cô đã biết, chẳng phải ngẫm ngợi gì, chẳng phải tự nhủ, thế nào đó cô biết rằng anh đang đứng đó như thế, cô nghĩ, và rằng chiếc áo len đen của anh và bóng đêm ngoài cửa sổ gần như một, anh là bóng đêm, bóng đêm là anh, nhưng vẫn thế nào đó, cô nghĩ, gần như thể khi cô bước vào và thấy anh đứng đó cô thấy có gì đó bất ngờ, và rằng điều đó thật kì lạ, vì lúc nào anh cũng đứng đó như vậy, ở đó trước cửa sổ, chỉ là cô thường không thấy, cô nghĩ, hoặc cô thấy mà không để lắm, bởi cũng vì anh đứng đấy như một thời quen, như hầu hết những thứ khác, nó đã thành một thứ tất lẽ dĩ ngẫu, quanh cô, nhưng giờ đây, lần này, khi cô bước vào phòng cô thấy anh đứng đó, cô thấy mái tóc đen của anh, và rồi chiếc áo len đen, và giờ anh chỉ đứng đó và nhìn ra ngoài bóng đêm và tại sao anh lại làm vậy? cô nghĩ, tại sao anh cứ đứng như thế? nếu ngoài cửa sổ có thứ gì đó để nhìn thì giờ cô có lẽ phần nào hiểu được nhưng ngoài đó chẳng có gì để nhìn, không gì, chỉ bóng đêm, thứ bóng đêm nặng nề gần như đen kịt này, và sau đó, có thể, một chiếc xe chạy qua, và rồi ánh sáng từ đèn pha xe có thể chiếu sáng một đoạn đường, nhưng rồi lại chẳng có nhiều xe chạy qua và cô muốn đúng như vậy đó, cô muốn sống ở nơi không có ai khác sống, nơi cô và anh, Signe và Asle, cô độc hết mức có thể, nơi những người khác đều bỏ đi, nơi mùa xuân là mùa xuân, mùa thu là mùa thu, mùa đông là mùa đông, nơi mùa hè là mùa hè, cô muốn sống ở nơi như vậy, cô nghĩ, nhưng giờ, khi thứ duy nhất để nhìn chỉ là bóng đêm, tại sao anh lại đứng đó nhìn ra ngoài bóng đêm? tại sao anh lại làm thế? tại sao lúc nào anh cũng đứng đó, khi chẳng có gì để nhìn? cô nghĩ, và giá như giờ là mùa xuân, cô nghĩ, giá như mùa xuân tới lúc này, với ánh sáng, với những ngày ấm áp, với những bông hoa nhỏ trên đồng cỏ, với cây nảy chồi, và lá, bởi bóng đêm này, cái bóng đêm bất tận muôn thuở này, cô không thể chịu nổi, cô nghĩ, và cô phải nói gì đó với anh, gì đó, cô nghĩ, và rồi như thể không gì còn như xưa, cô nghĩ, và cô nhìn quanh phòng và phải, mọi thứ vẫn thế, không gì khác lạ, tại sao cô lại nghĩ thế, rằng có gì khác lạ? cô nghĩ, mà việc gì phải có thứ gì khác lạ mới được chứ? tại sao cô lại nghĩ nó phải thế? rằng có thứ gì thật sự khác lạ? cô nghĩ, bởi anh đang đứng đó trước cửa sổ, gần như không thể tách khỏi bóng đêm ngoài kia, nhưng gần đây có chuyện gì với anh vậy? có thứ gì đó đã xảy ra? anh đã thay đổi? tại sao anh lại trở nên trầm lặng như vậy? nhưng, đúng, trầm lặng, đúng, anh vẫn luôn là kiểu người trầm lặng, cô nghĩ, nếu có gì để nói về anh thì là anh luôn trầm lặng, nên dù gì cũng chẳng có gì bất thường, chỉ là, chỉ là anh vẫn vậy, anh vẫn hành xử như thế, chỉ là vậy, cô nghĩ, và giờ giá anh có thể quay lại và đối mặt với cô, nói với cô, cô nghĩ, bất cứ gì, cứ nói bất cứ gì, nhưng anh vẫn đứng đó như thể anh chưa bao giờ để ý thấy cô bước vào
Anh đây rồi, Signe nói
và anh quay lại phía cô và cô thấy bóng đêm cũng ở trong mắt anh
Anh đoán là vậy, ừ, Asle nói
Ngoài kia chẳng có gì để nhìn, Signe nói
Không có gì, Asle nói
và anh mỉm cười với cô
Không chỉ có bóng đêm, Sgne nói
Chỉ bóng đêm ừ, Asle nói
Thế anh đang nhìn gì, Signe nói
Anh không biết anh đang nhìn gì nữa, Asle nói
Nhưng anh đang đứng trước cửa sổ, Signe nói
Ừ, Asle nói
Nhưng anh không nhìn vào bất cứ gì, Signe nói
Ừ, Asle nói
Nhưng sao anh lại đứng đó vậy, Signe nói
Vâng ý em là, cô nói
Vâng anh đang suy nghĩ chuyện gì à, cô nói
Anh không nghĩ chuyện gì cả, Asle nói
Nhưng anh đang nhìn cái gì, Signe nói
Anh chẳng nhìn gì cả, Asle nói
Anh không biết à, Signe nói
Ừ, Asle nói
Anh cứ đứng đó, Signe nói
Ừ anh cứ đứng đó thôi, Asle nói
Vâng đúng thế, Signe nói
Có phiền gì em không, Asle nói
Không phải vậy, Signe nói
Nhưng sao em lại hỏi, Asle nói
Em chỉ hỏi vậy thôi, Signe nói
Ừ, Asle nói
Em không có ý gì hết, em chỉ hỏi vậy thôi, Signe nói
Ừ, Asle nói
Anh chỉ đứng vậy thôi, ừ, anh nói
Nhiều khi người ta nói mà chẳng thật sự có ý gì, có lẽ, anh nói
Có lẽ hầu như là chẳng bao giờ, anh nói
Họ cứ nói vậy thôi, cứ nói vậy thôi, thật thế, Signe nói
Là vậy, ừ, Asle nói
Họ phải nói gì đó, Signe nói
Họ phải, Asle nói
Là thế đó, anh nói
và cô thấy anh đứng đó và như hoàn toàn không biết phải làm gì với chính mình rồi anh giơ một tay lên và lại hạ xuống rồi anh giơ tay kia lên, giữ ngang trước người, và rồi giơ tay đầu tiên lên lần nữa
Anh đang nghĩ chuyện gì vậy, Signe nói
Không không có gì đặc biệt, Asle nói
Không, Signe nói
Anh đoán anh, Asle nói
Ừ anh, anh nói
và anh đứng đó và anh nhìn cô
Anh, anh nói
Anh, anh, ừ thì, anh sẽ chỉ, anh nói
Anh, Signe nói
Ừ, Asle nói
Anh sẽ, Signe nói
Anh, Asle nói
Anh nghĩ anh sẽ ra ngoài vịnh hẹp một chút, anh nói
Hôm nay cũng vậy, Signe nói
Anh nghĩ vậy, Asle nói
và anh quay lại cửa sổ và một lần nữa cô thấy anh đứng đó và gần như không thể tách khỏi bóng đêm ngoài kia và một lần nữa cô thấy mái tóc đen của anh trước cửa sổ và cô thấy chiếc áo len của anh hòa làm một với bóng đêm ngoài kia
Hôm nay cũng vậy, Signe nói
và anh không đáp và hôm nay anh sẽ lại chèo ra vịnh, cô nghĩ, nhưng gió đang thật sự nổi, và có lẽ không lâu nữa sẽ bắt đầu mưa, nhưng liệu anh có bận tâm, bất kể thời tiết thế nào anh vẫn ra ngoài chiếc thuyền bé của anh, một chiếc thuyền chèo nhỏ, một chiếc thuyền gỗ, cô nghĩ, và còn gì tuyệt bằng chèo ra vịnh trên con thuyền bé nhỏ như thế? trời hẳn lạnh cóng, và vịnh ngay đó, với nước của nó, sóng của nó, có lẽ chuyện đó sẽ dễ chịu vào mua hè, chèo thuyền ra vịnh khi vịnh lấp lánh xanh lam, khi nó tráng lệ một màu xanh, thì có lẽ hấp dẫn, khi mặt trời chiếu sáng trên vịnh và nước lặng và mọi thứ xanh lồng xanh, nhưng giờ, khi mùa thu tăm tối nhất, khi vịnh xám và đen và vô sắc và lạnh và sóng cao và dữ dội, chưa kể mùa đông có tuyết và băng trên ghế ở thuyền và ta phải đá vào dây chằng để nó lỏng ra, để nó thoát khỏi băng, nếu ta muốn giải phóng con thuyền khỏi neo, và khi băng phủ tuyết trôi nổi trên vịnh, thì sao vậy? có gì hay ho ở vịnh? không cô đơn giản không hiểu, cô nghĩ, nói thẳng ra, cô nghĩ, cô chẳng hiểu tí gì, đó là điều hoàn toàn bí ẩn với cô, và nếu chỉ thỉnh thoảng anh mới ra ngoài vịnh, có thể để câu cá, giăng lưới hay gì đó, nhưng không, ngày nào anh cũng chèo ra ngoài vịnh, đôi khi hai lần mỗi ngày, trong bóng tối, trong mưa, trong biển động, mọi tháng trong năm, là anh không muốn ở bên cô ư? đó có phải lý do tại sao anh luôn muốn ra ngoài vịnh? cô nghĩ, không thì vì lý do nào khác đây? và có phải phải gần đây anh thay đổi, anh giờ rất hiếm khi vui vẻ, gần như không bao giờ, và anh mới nhút nhát làm sao, thật thế, anh không muốn thấy ai và anh quay đi khi ai đó đến gần và nếu có khi nào anh buộc phải nói chuyện anh đứng đó và tay chân lúng túng, không biết phải nói gì, anh đứng đó và xấu hổ phát ốm, mọi người có thể thấy vậy, cô nghĩ, và có chuyện gì với anh vậy? cô nghĩ, anh luôn hơi như vậy, hơi thu mình, hơi như thể anh nghĩ bản thân mình gây ra nhiều rắc rối cho người khác, như làm người khác khó chịu vì sự tồn tại của mình, như một phiền toái, một chướng ngại cản trở mong muốn này kia của người khác, như thể anh không hiểu, và ngày một tệ hại hơn, trước khi anh ít nhất có thể ở cạnh những người khác nhưng giờ thì không thế nữa, giờ anh bỏ đi ngay khi có ai đó ngoài cô xuất hiện
Anh định ra ngoài vịnh, đó là điều anh đang nghĩ, Signe nói
Anh không nghĩ gì cả, Asle nói
Không nghĩ gì cả, Signe nói
Ừ, Asle nói
Anh không nghĩ gì cả, anh nói
Anh chỉ đứng đây, anh nói
Anh chỉ đứng đó, Signe nói
Ừ, Asle nói
Hôm nay là ngày mấy nhỉ, Signe nói
Thứ Ba, Asle nói
Thứ Ba cuối tháng 11 năm 1979, anh nói
Năm trôi qua nhanh quá, Signe nói
Nhanh không tưởng, Asle nói
Thứ Ba cuối tháng 11, Signe nói
Ừ, Asle nói
và anh rời cửa sổ và bước ra cửa
Lão Phố dịch từ bản dịch tiếng Anh Aliss at the Fire của Damion Searls, Dalkey Archive xuất bản
nguồn : zzzreview
TÁC PHẨM CHỌN LỌC 